Angst en jaloezie in de liefdesrelatie

Precies willen weten waar je geliefde uithangt en met wie, je afvragen van wie het appje is dat binnenkomt op de telefoon van je partner, bang zijn dat je geliefde een ander persoon leuker en aantrekkelijker vindt dan jou.

Herken je dit bij jezelf of herken je dit bij je partner?

Een liefdesrelatie kan lijden onder dit soort angsten. Terwijl het tegelijkertijd heel menselijk is om dit soort angstige gevoelens te hebben. Maar wat is deze vorm van angst precies? En misschien belangrijker nog…wat kun je er mee?

Als je angst op het fysieke vlak gaat bekijken, is het een voelbare sensatie in je lichaam. Deze sensaties, gevoelens in je lichaam worden veroorzaakt door allerlei chemische stofjes die door je hersenen worden aangemaakt als er (mogelijk) gevaar dreigt. Je lichaam raakt in een staat van paraatheid zodat we kunnen vluchten, vechten of juist bevriezen. Onze hartslag en ademhaling versnellen, de bloeddruk stijgt, je spieren spannen, je spijsverteringsorganen gaan anders werken. Angst is eigenlijk een ingebouwd overlevingsmechanisme.

En dit is erg handig als er écht gevaar dreigt. Als je midden in de nacht iemand met een mes op je af ziet komen rennen, is het overlevingsmechanisme welkom. Je lichaam is binnen een mum van tijd in opperste paraatheid.

Maar ook als je niet echt fysiek gevaar loopt, kan je lichaam gaan reageren alsof het wel gevaar loopt. Onze hersenen zijn namelijk in staat om het hele systeem in werking te zetten bij alleen al de gedachte aan mogelijk gevaar. Kijk maar eens naar de situatie waarin je bijvoorbeeld een examen zou gaan doen voor je autorijbewijs. De zenuwen kunnen dan hoog oplopen. Misschien herken je dat gevoel in je buik wel. En misschien ook in je keel. Wie weet trillen sommige ledematen. Kun je niet meer rustig nadenken..

Alleen de gedachte al dat je mogelijk zou kunnen gaan zakken, zorgt er voor dat de zenuwen door je lijf schieten. Het idee dat daar iemand naast je zit, die je gaat beoordelen. Iemand die je rijkunst misschien wel negatief beoordeelt. Vaak worden daar vooraf al beelden of verhalen bij gedacht…. “als ik maar niet…..doe” of “stel dat het zo druk is op de snelweg dat ik niet kan invoegen” of als ik maar niets stoms doe” of “als de auto maar niet afslaat”.

Het merkwaardige aan deze situatie is dat je nog helemaal niet weet of je gaat zakken. Misschien slaag je gewoon voor het examen. En zijn alle rampscenario’s die je van te voren hebt bedacht fantasieën.

De gedachtes die we hebben, houden dus eigenlijk ons lichaam voor de gek.

Eigenlijk zou je kunnen stellen dat angst in de meeste gevallen niet gaat om een werkelijke bedreiging. Het gaat meestal om de gedachte dat je iets zou kunnen verliezen of dat er iets gaat gebeuren wat je niet wilt. En de gedachte zelf, zorgt voor de fysieke reactie van ons lichaam. Het idee over hoe het voor ons zou zijn als het rampscenario ook echt werkelijk gaat worden maakt ons bang. Niet de werkelijke gebeurtenis maakt ons angstig want die heeft helemaal niet plaats gevonden en gaat wellicht ook helemaal nooit plaatsvinden. Het is de gedachte dat het werkelijk zou kunnen gebeuren, die angst oproept.

Ook jaloezie en angsten binnen een relatie werken op dezelfde manier. Je kunt bang zijn om je vriendin kwijt te raken aan die leuke collega. Of je bent jaloers op die leuke ex van je vriend omdat je bang bent dat hij toch liever weer met haar verder gaat dan met jou. Of je bent zenuwachtig bij je eerste date omdat je onzeker bent of ze je wel leuk genoeg vindt. Of je bent bang je man te betrappen met een ander.

Meestal heb je zelf al bedacht hoe de situatie zou zijn. Misschien heb je er zelfs beelden bij. Weet je al wat je gaat zien, wat je gaat zeggen. En je kunt al helemaal voelen hoe dat zou zijn, alsof je de situatie echt meemaakt. Je lichaam reageert erop. En dat alles terwijl helemaal niet zeker is dat ook echt gaat gebeuren waar je zo bang voor bent.

De gevoelens kunnen heel sterk zijn. En onze gedachtes zo overtuigend dat we er misschien ook naar gaan handelen. In ons wantrouwen checken we berichtjes, stellen we vragen, uiten we beschuldigingen, maken we ruzie. De oorzaak ligt echter in ons hoofd….bij onze gedachtes.

Kun je iets doen tegen deze gedachtes?

Nee, helaas niet. Gedachtes ploppen nu eenmaal op. Ze komen en gaan. En als je alle gedachtes die je op een dag hebt, zou kunnen opnemen en later terug zou kunnen luisteren, zul je misschien versteld staan hoe weinig van die gedachtes eigenlijk constructief en functioneel zijn.

Wat je wel kunt doen, is minder geloof hechten aan wat je denkt. Stel dat er een gedachte opfloept, kun je je afvragen: ‘is dit werkelijk waar?’ of ‘kan ik absoluut zeker weten dat wat ik denk waar is?’ Door je gedachtes te onderzoeken, kun je een hoop gedachtes die niet wenselijk zijn eruit filteren.

Door te accepteren dat dit soort gedachtes en gevoelens, opkomen en je er bewust van te zijn, kun je ze onderzoeken in plaats van je er door te laten meeslepen. Je neemt zelf de regie in handen. En zo kun je een bewuste keuze maken over wat je ermee gaat doen.

Mirjam

Praktijk voor relatietherapie Oosterhout